O Consello de Contas de Galicia constatou que houbo "importantes deficiencias" nos contratos menores tramitados polas distintas entidades locais galegas --concellos, deputacións, mancomunidades e entidades menores-- nos exercicios de 2019 e 2020, nun informe no que realiza unha análise específica da contratación de emerxencia á que se acudiu durante a pandemia para combater a covid-19.

Así o certifica o 'Informe de fiscalización dás obrigas de remisión de información dás entidades locais de Galicia e a avaliación do contorna de control' das 360 entidades locais de Galicia, que aprobou e remitiu ao Parlamento autonómico. Entre outros incumprimentos, como o da obrigación legal de publicar os contratos, aféase que non sempre se xustificase a emerxencia e que en oito de cada 10 non se convidou a outras empresas a participar, máis aló das adxudicatarias.

Entre os obxectivos da análise, Contas sitúa de forma específica a revisión da contratación que se tramitou nas entidades locais pola vía de emerxencia para facer fronte á crise sanitaria provocada pola covid-19, verificando o cumprimento das prescricións normativas en relación cos principios de publicidade e transparencia da contratación, concorrencia e igualdade de trato aos licitadores.

Para realizar a análise, do total de contratos menores comunicados na plataforma de rendición de contas polas entidades do sector público local en 2020, un total de 33.454 expedientes cun importe de adxudicación que supera os 111 millóns, seleccionouse unha mostra que polo seu obxecto podería estar ligada á covid-19: 1.186 expedientes cun importe de adxudicación de 3,6 millóns.

Todos eles cumpriron, segundo o órgano fiscalizador, o limiar establecido para os contratos menores. Con todo, incúmprense outras obrigacións legais. Por exemplo, só o 58,1% publícanse no perfil do contratante, idéntica porcentaxe para aqueles que indican con que obxecto formalizouse o contrato. Menos do 60% indicaron o prezo de adxudicación e só o 56,49% identificaron ao contratista.

Pero Contas ve outras deficiencias no apartado específico no que analiza os contratos da covid-19 en entidades locais: a mostra reflicte que só no 20,51% dos expedientes convidouse a outras empresas (á marxe da adxudicataria), mentres que a conformidade da prestación maniféstase en menos do 75% dos contratos. Nun oito de cada dez, finalmente, non consta a declaración responsable.

"DUBIDOSA RELACIÓN CO OBXECTO SOCIAL" DOS ADXUDICATARIOS

Pero, ademais, chámase a atención en que o principal obxecto do contrato de expedientes "con dubidosa relación co obxecto social" é a adquisición de máscaras cirúrxicas e FPP2, luvas e equipos de protección individual.

Respecto diso, exemplificase con que entre os obxectos sociais dos adxudicatarios están a elaboración e distribución publicitaria, instalacións eléctricas, actividades de telecomunicacións, compra venda de valores mobiliarios ou educación secundaria técnica e profesional, así como actividades de administración pública. 

ABUSO DA VÍA DO CONTRATO MENOR

Á marxe da análise concreta dos contratos vinculados á covid-19, o informe reflicte que a contratación menor levada a cabo polas entidades integrantes do sector público local de Galicia durante os exercicios 2019 e 2020 representa o 93,5% e o 92,98% resepctivamente, mentres que desde o punto de vista do importe da adxudicación é do 16,84% e o 22,02% para ambos os exercicios. Os contratos de subministracións son os máis usados polas entidades locais. Ningún contrato menor de obra supera en 2020 o limiar legal, aínda que isto si sucede en oito ocasiones en 2019: nos concellos de Cabana de Bergantiños, Vigo e Dodró.

Nos de servizos a superación dos límites legais prodúcese unha vez en 2020 (Sarria), e en 172 ocasións en 2019 en Caldas de Reis, Cerdedo-Cotobade, narón, Oleiros, Portas, Valdoviño, Vigo, Vilanova de Arousa, nas deputacións da Coruña e Pontevedra, na Mancomunidade do Salnés e Sociedade Urbanística Provincial de Lugo . Finalmente, nos contratos de subministración supéranse os limiares nunha ocasión en 2020 (Sarria) e en 34 en ele exercicio anterior (nos concellos do Porriño, Oleiros, Sarria, Vigo e Deputación de Lugo).

ROZANDO O LÍMITE LEGAL

Ademais, Contas pon o foco en que a agrupación dos contratos por NIF e obxecto permite constatar que en 247 contratos de obras, 452 de subministracións e 122 contratos de servizos o seu importe está "moi próximo" ao límite legal fixado, polo que "cabe inferir" que se recorre a esta vía non por "cálculo das necesidades públicas a satisfacer, debidamente planificadas e avaliadas", senón máis ben polas "vantaxes prácticas da utilización da contratación menor".

Así, por exemplo, faise constar que a Deputación provincial de Ourense --neses exercicios dirixida polo agora senador Manuel Baltar-- é a que "máis contratos menores de obras ten adxudicados por un importe moi próximo ao limiar establecido".

EXERCER DE "AUTÉNTICAS CENTRAIS DE COMPRAS"

Nesta conxuntura, no apartado de recomendacións, Contas insiste, do mesmo xeito que en anteriores ocasións, en aconsellar "acudir excepcionalmente ao contrato menor", motivando a súa utilización "nos termos esixidos pola normativa contractual".

Pero, ademais, recoméndase ás entidades locais que non teñan formalizados contratos que garantan os servizos básicos de carácter periódico e repetitivo, como luz ou telecomunicacións, que soliciten a asistencia técnica provincial para cumprir cos principios xerais da contratación pública.

Así, ínstase as deputacións Provinciais que "se erixan en auténticas centrais de compras provinciais que racionalicen e xestionen as necesidades de bens e servizos dos concellos pequenos da súa provincia de maneira rápido, eficiente, legal e transparente, quedando nas mans daqueles a tramitación de escasos contratos menores para atender necesidades puntuais e urxentes".